125 năm cao su 'cho vàng' ?Việt Nam - K?4: Vườn cao su đầu tiên ?miền đất đ?/h1>
- Th?năm - 07/07/2022 14:02
- In ra
- Đóng cửa s?này
Những vết sẹo t?việc khai thác cũ uốn vòng theo các lớp v?cây sần sùi dày cui đưa những tư liệu v?việc phát triển cao su hơn một th?k?trước tr?nên gần gũi hơn như chuyện vừa hôm qua.
Các gốc cao su tại đồn điền Suzannah trồng t?năm 1906 đến nay vẫn tươi tốt, hai người ôm không xu?- Ảnh: THÁI LỘC
Sau 10 năm đầu mò mẫm và thuần phục được loài cây cho ra "vàng trắng" đang sốt toàn cầu, năm 1907 đánh dấu bước n?r?cao su vườn một cách thần tốc tại Việt Nam, gắn liền với s?ra đời một đồn điền mà tất c?tư liệu của người Pháp v?cây cao su đều ghi chép khá t?m? đồn điền Suzannah. Và hơn 11 thập niên qua, lô cao su được trồng đầu tiên của đồn điền này vẫn còn được lưu gi?khá nguyên vẹn.
Nơi ngh?ngơi cuối tuần của người Pháp
Theo quốc l?1 t?Đồng Nai v?TP.HCM, đến ngã tư Dầu Giây r?trái vào quốc l?20 một đoạn rồi r?trái đi tiếp s?đến Nông trường cao su Dầu Giây, nơi có vườn cây c?th?được bao bọc bởi hàng rào sắt xây kiên c??ấp Phan Bội Châu, xã Bàu Hàm 2, huyện Thống Nhất, Đồng Nai ch?cách tr?s?nông trường 500m.
Tấm bảng cổng vào vườn ghi rõ: "Vườn cây cao su bảo tồn của ngành cao su Việt Nam, lô 9, Nông trường Dầu Giây, Tổng công ty Cao su Đồng Nai (đồn điền Suzannah cũ). Diện tích: 8,02ha. Giống cây: Seedling. Năm trồng: 1906".
Những ngày đi tìm cao su c?th??Sài Gòn, Suối Dầu... chúng tôi đã quá quen mắt với những cây cao su được trồng t?những hạt giống buổi đầu vào Việt Nam. Nhưng một vườn cao su c?th?trồng giãn cách đều đặn 5x5 mét, nhiều cây có gốc đến 3 vòng ôm, nhiều gốc cây to lớn già cỗi đã gãy ngang nhưng vẫn mang trên mình những nhành xanh mới... đã mang lại một cảm xúc đặc biệt khác.
Những vết sẹo t?việc khai thác cũ uốn vòng theo các lớp v?cây sần sùi dày cui đưa những tư liệu v?việc phát triển cao su hơn một th?k?trước tr?nên gần gũi hơn như chuyện vừa hôm qua.
Trước đó, t?năm 1901, công trình đường sắt Sài Gòn bắt đầu được khởi công chạy ra miền Trung, đến năm 1904 đã tới Xuân Lộc, Đồng Nai. Theo tư liệu mà các thành viên Hiệp hội cựu đồn điền cao su mô t?lại, trong hành trình của tiếng còi xe lửa hơi nước xập xình đi 67km t?Sài Gòn, việc "băng qua quãng đường rừng nhiệt đới đơn điệu, phía bên kia đường sắt, một khe núi nh?đã m?rộng, tạo một nguồn nước trong tinh khiết và dồi dào" đã thu hút nhiều người dừng chân ghé lại.
Bài viết trên tạp chí Nông Nghiệp Nhiệt Đới vào tháng 11-1910 của ông Morange, giám đốc nông nghiệp Nam K? ghi rõ vào năm 1904, ông Louis Cazeau là người đã lập trang trại tại đây.
Louis Cazeau là một chức sắc tại Sài Gòn, cũng là giám đốc Công ty SGTVC nổi tiếng từng khai thác tuyến xe lửa Sài Gòn - M?Tho. Ông có một người con gái tên là Suzanne Cazeau. Do đó, t?khi trang trại này thành lập, người ta gọi là trang trại Suzannah.
Nền đất đ?bazan màu m??vùng cao 175m so với mực nước biển bên ngôi làng nh?Dầu Giây đã nhanh chóng được ch?trang trại th?gia súc chăn nuôi, gieo trồng đ?các loại cây có giá tr?kinh t?thời bấy gi?như cà phê, cacao, h?tiêu, s? dâu, sắn, thầu dầu, thuốc lá, lạc... và c?các cây ăn qu?như cam, bưởi, đu đ?
Và thành công của đồn điền Belland tại Sài Gòn cũng như những đúc kết k?thuật khai thác m?khá toàn diện của bác sĩ Yersin đã thúc đẩy trang trại Suzannah chuyển hướng sang loại cây đầy triển vọng kinh t?đang gây sốt trên toàn th?giới.
Năm 1906, 700 cây cao su bắt đầu được trồng th?nghiệm. Sau một năm, thấy các cây cao su bám nhanh trên vùng đất đ? một hiệp hội do chính ông Cazeau làm ch?tịch đã ra đời đ?đảm bảo tính pháp lý nhằm m?rộng hơn nữa diện tích trồng cao su. Hiệp hội lấy tên chính thức là Công ty nông nghiệp Suzannah, ra đời vào ngày 27-7-1907 với s?vốn là 1 triệu francs.
Không ch?là đồn điền trồng cao su quy mô, lớn vốn nhất vào thời điểm đó, cái tên Suzannah cũng lan rộng nhanh không kém khi ngày càng nhiều hơn những người thượng lưu chọn nơi đây làm ngày ngh?cuối tuần.
Một thành viên Hiệp hội cựu đồn điền cao su đã viết lại rằng vào những gi?cuối cùng của đêm, tại ga Sài Gòn, luôn có một đoàn tàu sẵn sàng các thực phẩm, đ?uống và c?nhân viên do chính khách sạn Continental cung cấp. Rạng sáng đến ga Dầu Giây, đoàn người "ngh?dưỡng cuối tuần" này s?được trung chuyển đến đồn điền bằng những chiếc xe bò đã cải tiến đ?giảm xốc.
Sau những vòng dạo b?dưới các tán cao su mát rượi, h?s?t?tập với nhau v?ngôi nhà trung tâm của vườn đ?vui chơi cho đến tối mới quay tr?lại ga Dầu Giây, v?lại Sài Gòn. Đ?tăng thêm tính giải trí và lấp đầy tất c?thời gian của ngày ngh?quý báu, có người còn đem c?một cây đàn piano ra lắp tại ngôi nhà trung tâm và đ?lại luôn ?đó.
Buổi họp ch?của người lao động tại đồn điền Suzannah vào tháng 10-1926 - Ảnh: Entreprises-coloniales.fr
Di tích m?đầu vùng cao su đất đ?/b>
Gốc cao su trồng t?năm 1906 tại đồn điền Suzannah được trưng bày ?nhà truyền thống Công ty Cao su Đồng Nai - Ảnh: SƠN LÂM
Tiến sĩ Nguyễn Anh Nghĩa - phó viện trưởng Viện Nghiên cứu cao su Việt Nam - cho biết ch?Seedling ghi trên bảng hiệu của đồn điền Suzannah nghĩa là kiểu trồng thực sinh, cây được ươm lên t?hạt, khác với việc trồng t?cây ghép như các vườn cao su hiện nay.
Theo h?sơ, những cây giống của đồn điền Suzannah được lấy một phần t?các hạt cao su của đồn điền Belland tại Sài Gòn và một phần do một k?sư nông nghiệp Pháp tên là Seeligmann cung cấp.
Đến năm 1910, Suzannah tr?thành đồn điền cao su hoàn m? cơ khí hóa hiện đại nhất thời bấy gi? Lao động ch?yếu là người Việt, và một s?là người Hoa. Nhưng h?đã được trang b?c?máy công nông chạy bằng đầu máy hơi nước, có th?cày sâu đến 32cm, cắt c? xới đất, nh?c?và việc tr?lực nh?các gốc cây to đ?tạo mặt bằng gieo cây cao su non.
Đồn điền Suzannah được cơ giới hoá t?rất sớm - Ảnh bưu thiếp được rao bán trên trang web Delcampe.net
Nhà máy ch?biến m?cũng được xây dựng bên cạnh các tòa nhà rộng lớn đầy đ?tiện nghi, cùng nhiều ch??cho công nhân. Kèm theo đó là cửa hàng, bệnh xá, chuồng ngựa...
Mô hình đồn điền Suzannah đã đánh bước tiên phong cho nhiều đồn điền cao su diện tích "ngàn ha" sau đó. Theo báo cáo của Phòng nông nghiệp Nam K?vào năm 1910, tại vùng đất đ?miền Đông cuối năm 1909 ngoài đồn điền Suzannah với diện tích 3.314ha đã có thêm đồn điền Xa Trạch rộng 1.200ha ?làng Xa Trạch, tổng Hớn Quản, tỉnh Th?Dầu Một và đồn điền An Lộc ?Biên Hòa rộng 1.000ha.
Đồn điền Xa Trạch năm xưa nay thuộc Nông trường Xa Trạch của Công ty cao su Bình Long, tỉnh Bình Phước. Còn đồn điền An Lộc đến năm 1935 đã sát nhập với đồn điền Suzannah và một s?đồn điền nh?lân cận tr?thành Công ty đồn điền cao su Đông Dương cho đến sau năm 1975 được Tổng công ty Cao su Đồng Nai tiếp quản.
Đến năm 1980, lãnh đạo công ty đã có lệnh ngưng khai thác m?đ?chăm sóc bảo quản hiện trạng lô 9 của đồn điền Suzannah. Khi tỉnh Đồng Nai lập lô 9 cao su này thành di tích cấp tỉnh vào năm 2009, còn đến 317 cây được trồng t?năm 1906.
Các cây mới cũng được trồng giặm vào đ?thay vào v?trí các cây đã gãy đ? b?chết trước đó. Những cây trồng giặm t?hơn 40 năm trước, nhiều cây nay đã có đường kính to hơn một vòng ôm người lớn. Điểm khác biệt của các cây trồng giặm là chúng không h?b?"chảy máu", không mang những vết sẹo như các cây đã được trồng t?thu?ban đầu cây cao su hiện diện nơi vùng đất đ?
Một gốc cây t?vườn Suzannah khi cây b?chết đã được đào lên, x?lý chống mối mọt, trưng bày ?nhiều nhà truyền thống thuộc Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam.
T?năm 1910 đến 1917, bên cạnh nhiều đồn điền của người Pháp, riêng người Việt cũng m?thêm được 53 đồn điền cao su. Diện tích cây "vàng trắng" tiếp tục được m?rộng ?ạt và ch?hơi chững lại khi xảy ra cuộc Chiến tranh th?giới th?I. Đến cuối năm 1917, tổng diện tích đồn điền cao su ?Việt Nam lên tới hơn 72.000ha, trong đó có gần 21.000ha được trồng với 6,3 triệu cây.
K?tới: Bất ng?cao su c?th??Phú Quốc
"Phú Quốc đang còn một vườn cao su cây to lớn lắm. Được dẫn đến xem, lúc đó tôi hết sức bất ng? không tin ?mắt mình, thiệt là độc đáo".
Sơn Lâm - Thái Lộc
Theo báo Tuoire.vn
Những vết sẹo t?việc khai thác cũ uốn vòng theo các lớp v?cây sần sùi dày cui đưa những tư liệu v?việc phát triển cao su hơn một th?k?trước tr?nên gần gũi hơn như chuyện vừa hôm qua.
Các gốc cao su tại đồn điền Suzannah trồng t?năm 1906 đến nay vẫn tươi tốt, hai người ôm không xu?- Ảnh: THÁI LỘC
Sau 10 năm đầu mò mẫm và thuần phục được loài cây cho ra "vàng trắng" đang sốt toàn cầu, năm 1907 đánh dấu bước n?r?cao su vườn một cách thần tốc tại Việt Nam, gắn liền với s?ra đời một đồn điền mà tất c?tư liệu của người Pháp v?cây cao su đều ghi chép khá t?m? đồn điền Suzannah. Và hơn 11 thập niên qua, lô cao su được trồng đầu tiên của đồn điền này vẫn còn được lưu gi?khá nguyên vẹn.
Nơi ngh?ngơi cuối tuần của người Pháp
Theo quốc l?1 t?Đồng Nai v?TP.HCM, đến ngã tư Dầu Giây r?trái vào quốc l?20 một đoạn rồi r?trái đi tiếp s?đến Nông trường cao su Dầu Giây, nơi có vườn cây c?th?được bao bọc bởi hàng rào sắt xây kiên c??ấp Phan Bội Châu, xã Bàu Hàm 2, huyện Thống Nhất, Đồng Nai ch?cách tr?s?nông trường 500m.
Tấm bảng cổng vào vườn ghi rõ: "Vườn cây cao su bảo tồn của ngành cao su Việt Nam, lô 9, Nông trường Dầu Giây, Tổng công ty Cao su Đồng Nai (đồn điền Suzannah cũ). Diện tích: 8,02ha. Giống cây: Seedling. Năm trồng: 1906".
Những ngày đi tìm cao su c?th??Sài Gòn, Suối Dầu... chúng tôi đã quá quen mắt với những cây cao su được trồng t?những hạt giống buổi đầu vào Việt Nam. Nhưng một vườn cao su c?th?trồng giãn cách đều đặn 5x5 mét, nhiều cây có gốc đến 3 vòng ôm, nhiều gốc cây to lớn già cỗi đã gãy ngang nhưng vẫn mang trên mình những nhành xanh mới... đã mang lại một cảm xúc đặc biệt khác.
Những vết sẹo t?việc khai thác cũ uốn vòng theo các lớp v?cây sần sùi dày cui đưa những tư liệu v?việc phát triển cao su hơn một th?k?trước tr?nên gần gũi hơn như chuyện vừa hôm qua.
Trước đó, t?năm 1901, công trình đường sắt Sài Gòn bắt đầu được khởi công chạy ra miền Trung, đến năm 1904 đã tới Xuân Lộc, Đồng Nai. Theo tư liệu mà các thành viên Hiệp hội cựu đồn điền cao su mô t?lại, trong hành trình của tiếng còi xe lửa hơi nước xập xình đi 67km t?Sài Gòn, việc "băng qua quãng đường rừng nhiệt đới đơn điệu, phía bên kia đường sắt, một khe núi nh?đã m?rộng, tạo một nguồn nước trong tinh khiết và dồi dào" đã thu hút nhiều người dừng chân ghé lại.
Bài viết trên tạp chí Nông Nghiệp Nhiệt Đới vào tháng 11-1910 của ông Morange, giám đốc nông nghiệp Nam K? ghi rõ vào năm 1904, ông Louis Cazeau là người đã lập trang trại tại đây.
Louis Cazeau là một chức sắc tại Sài Gòn, cũng là giám đốc Công ty SGTVC nổi tiếng từng khai thác tuyến xe lửa Sài Gòn - M?Tho. Ông có một người con gái tên là Suzanne Cazeau. Do đó, t?khi trang trại này thành lập, người ta gọi là trang trại Suzannah.
Nền đất đ?bazan màu m??vùng cao 175m so với mực nước biển bên ngôi làng nh?Dầu Giây đã nhanh chóng được ch?trang trại th?gia súc chăn nuôi, gieo trồng đ?các loại cây có giá tr?kinh t?thời bấy gi?như cà phê, cacao, h?tiêu, s? dâu, sắn, thầu dầu, thuốc lá, lạc... và c?các cây ăn qu?như cam, bưởi, đu đ?
Và thành công của đồn điền Belland tại Sài Gòn cũng như những đúc kết k?thuật khai thác m?khá toàn diện của bác sĩ Yersin đã thúc đẩy trang trại Suzannah chuyển hướng sang loại cây đầy triển vọng kinh t?đang gây sốt trên toàn th?giới.
Năm 1906, 700 cây cao su bắt đầu được trồng th?nghiệm. Sau một năm, thấy các cây cao su bám nhanh trên vùng đất đ? một hiệp hội do chính ông Cazeau làm ch?tịch đã ra đời đ?đảm bảo tính pháp lý nhằm m?rộng hơn nữa diện tích trồng cao su. Hiệp hội lấy tên chính thức là Công ty nông nghiệp Suzannah, ra đời vào ngày 27-7-1907 với s?vốn là 1 triệu francs.
Không ch?là đồn điền trồng cao su quy mô, lớn vốn nhất vào thời điểm đó, cái tên Suzannah cũng lan rộng nhanh không kém khi ngày càng nhiều hơn những người thượng lưu chọn nơi đây làm ngày ngh?cuối tuần.
Một thành viên Hiệp hội cựu đồn điền cao su đã viết lại rằng vào những gi?cuối cùng của đêm, tại ga Sài Gòn, luôn có một đoàn tàu sẵn sàng các thực phẩm, đ?uống và c?nhân viên do chính khách sạn Continental cung cấp. Rạng sáng đến ga Dầu Giây, đoàn người "ngh?dưỡng cuối tuần" này s?được trung chuyển đến đồn điền bằng những chiếc xe bò đã cải tiến đ?giảm xốc.
Sau những vòng dạo b?dưới các tán cao su mát rượi, h?s?t?tập với nhau v?ngôi nhà trung tâm của vườn đ?vui chơi cho đến tối mới quay tr?lại ga Dầu Giây, v?lại Sài Gòn. Đ?tăng thêm tính giải trí và lấp đầy tất c?thời gian của ngày ngh?quý báu, có người còn đem c?một cây đàn piano ra lắp tại ngôi nhà trung tâm và đ?lại luôn ?đó.
Buổi họp ch?của người lao động tại đồn điền Suzannah vào tháng 10-1926 - Ảnh: Entreprises-coloniales.fr
Di tích m?đầu vùng cao su đất đ?/b>
Gốc cao su trồng t?năm 1906 tại đồn điền Suzannah được trưng bày ?nhà truyền thống Công ty Cao su Đồng Nai - Ảnh: SƠN LÂM
Tiến sĩ Nguyễn Anh Nghĩa - phó viện trưởng Viện Nghiên cứu cao su Việt Nam - cho biết ch?Seedling ghi trên bảng hiệu của đồn điền Suzannah nghĩa là kiểu trồng thực sinh, cây được ươm lên t?hạt, khác với việc trồng t?cây ghép như các vườn cao su hiện nay.
Theo h?sơ, những cây giống của đồn điền Suzannah được lấy một phần t?các hạt cao su của đồn điền Belland tại Sài Gòn và một phần do một k?sư nông nghiệp Pháp tên là Seeligmann cung cấp.
Đến năm 1910, Suzannah tr?thành đồn điền cao su hoàn m? cơ khí hóa hiện đại nhất thời bấy gi? Lao động ch?yếu là người Việt, và một s?là người Hoa. Nhưng h?đã được trang b?c?máy công nông chạy bằng đầu máy hơi nước, có th?cày sâu đến 32cm, cắt c? xới đất, nh?c?và việc tr?lực nh?các gốc cây to đ?tạo mặt bằng gieo cây cao su non.
Đồn điền Suzannah được cơ giới hoá t?rất sớm - Ảnh bưu thiếp được rao bán trên trang web Delcampe.net
Nhà máy ch?biến m?cũng được xây dựng bên cạnh các tòa nhà rộng lớn đầy đ?tiện nghi, cùng nhiều ch??cho công nhân. Kèm theo đó là cửa hàng, bệnh xá, chuồng ngựa...
Mô hình đồn điền Suzannah đã đánh bước tiên phong cho nhiều đồn điền cao su diện tích "ngàn ha" sau đó. Theo báo cáo của Phòng nông nghiệp Nam K?vào năm 1910, tại vùng đất đ?miền Đông cuối năm 1909 ngoài đồn điền Suzannah với diện tích 3.314ha đã có thêm đồn điền Xa Trạch rộng 1.200ha ?làng Xa Trạch, tổng Hớn Quản, tỉnh Th?Dầu Một và đồn điền An Lộc ?Biên Hòa rộng 1.000ha.
Đồn điền Xa Trạch năm xưa nay thuộc Nông trường Xa Trạch của Công ty cao su Bình Long, tỉnh Bình Phước. Còn đồn điền An Lộc đến năm 1935 đã sát nhập với đồn điền Suzannah và một s?đồn điền nh?lân cận tr?thành Công ty đồn điền cao su Đông Dương cho đến sau năm 1975 được Tổng công ty Cao su Đồng Nai tiếp quản.
Đến năm 1980, lãnh đạo công ty đã có lệnh ngưng khai thác m?đ?chăm sóc bảo quản hiện trạng lô 9 của đồn điền Suzannah. Khi tỉnh Đồng Nai lập lô 9 cao su này thành di tích cấp tỉnh vào năm 2009, còn đến 317 cây được trồng t?năm 1906.
Các cây mới cũng được trồng giặm vào đ?thay vào v?trí các cây đã gãy đ? b?chết trước đó. Những cây trồng giặm t?hơn 40 năm trước, nhiều cây nay đã có đường kính to hơn một vòng ôm người lớn. Điểm khác biệt của các cây trồng giặm là chúng không h?b?"chảy máu", không mang những vết sẹo như các cây đã được trồng t?thu?ban đầu cây cao su hiện diện nơi vùng đất đ?
Một gốc cây t?vườn Suzannah khi cây b?chết đã được đào lên, x?lý chống mối mọt, trưng bày ?nhiều nhà truyền thống thuộc Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam.
T?năm 1910 đến 1917, bên cạnh nhiều đồn điền của người Pháp, riêng người Việt cũng m?thêm được 53 đồn điền cao su. Diện tích cây "vàng trắng" tiếp tục được m?rộng ?ạt và ch?hơi chững lại khi xảy ra cuộc Chiến tranh th?giới th?I. Đến cuối năm 1917, tổng diện tích đồn điền cao su ?Việt Nam lên tới hơn 72.000ha, trong đó có gần 21.000ha được trồng với 6,3 triệu cây.
K?tới: Bất ng?cao su c?th??Phú Quốc
"Phú Quốc đang còn một vườn cao su cây to lớn lắm. Được dẫn đến xem, lúc đó tôi hết sức bất ng? không tin ?mắt mình, thiệt là độc đáo".
Sơn Lâm - Thái Lộc
Theo báo Tuoire.vn