M�?con bà Xuân bên k�?niệm chương và giấy vinh danh gia đình 4 th�?h�?theo ngành cao su - Ảnh: S.LÂM

Ch�?Oanh là th�?h�?th�?4 trong s�?gia đình liên tục gắn bó với ngành cao su và từng được Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam vinh danh.

Lo cho con cháu bây tiếp nối th�?h�?làm cao su th�?5 cho gia đình rồi bây muốn làm gì làm.

Bà Nguyễn Th�?Tươi

"Cao su cho tôi c�?gia đình"

Trong căn nhà mát m�?khuôn viên hơn 300m2, khi ch�?Oanh còn đang tất bật phía sau nhà, bà Hà Th�?Tuyến Xuân giới thiệu là m�?ch�?Oanh

Bà Xuân, 57 tuổi, từng là giám đốc Nông trường Đồng Nơ thuộc Cao su Bình Long. Chúng tôi hỏi tiếp v�?m�?của bà Xuân làm công việc gì trong ngành cao su thì bà Xuân đã tr�?lời: "Tôi là m�?nuôi của Oanh. Dòng h�?của Oanh mới 4 đời làm ngh�?cao su".

Thì ra, bà Xuân là người t�?Thuận An, Bình Dương đến, năm 1995 mới vào Công ty cao su Bình Long. Năm 1997, trong một lần tham gia giải bóng chuyền do nông trường t�?chức, bà Xuân thấy cô gái tr�?tên Oanh có v�?hiền lành, chịu khó, đang là nhân viên cạo m�?cao su nông trường bèn hỏi đùa: "Có v�?�?với cô không, cô nuôi". 

Vậy mà ch�?Oanh đồng ý thật, mấy hôm sau rời gia đình �?sâu trong Nông trường Đồng Nơ đ�?v�?�?với "m�?Xuân" t�?ấy.

"Ông c�?ngoại mình người Hà Nội, đã vào làm "công tra" cho người Pháp t�?lúc cao su mới bắt đầu được trồng �?Bình Long. Trải qua đời ông bà ngoại đến đời cha mình làm trong nhà máy ch�?biến, m�?là công nhân khai thác m�? liên tục cho đến đời mình", ch�?Oanh k�?

Sinh ra và lớn lên giữa nông trường cao su năm 1982, thời còn thuộc "vùng sâu", ch�?Oanh cũng ch�?có th�?theo học được hết lớp 7 trường do ngành cao su thành lập rồi bắt đầu tay dao tay thùng vào nông trường khai thác m�?ph�?m�? 

Khi gặp bà Xuân năm 1997, ch�?Oanh cũng mới vừa được tuyển vào thành công nhân chính thức của nông trường. "Gia đình đông anh em. Khi gặp m�?Xuân, như duyên trời định, nghe m�?hỏi thì mình v�?nói với b�?m�? B�?m�?ruột cũng biết tiếng m�?Xuân t�?trước và cũng quý mến nên đồng ý cho mình đi luôn", ch�?Oanh cười.

Nh�?được bà Xuân bảo ban, vừa tiếp tục làm công nhân cạo m�? ch�?Oanh theo học các lớp b�?túc, tốt nghiệp trung cấp nông lâm do Cao su Bình Long phối hợp với các trường v�?m�?lớp. Sau đó, ch�?lại tiếp tục đi học đ�?tốt nghiệp Trường đại học Bình Dương, rồi chuyển sang làm nhân viên k�?thuật tại phòng quản lý k�?thuật cao su nông trường cho đến nay.

Và bà Xuân lại t�?chức đám cưới cho ch�?Oanh. Anh Võ Xuân Hoan, chồng ch�?Oanh, cũng là công nhân khai thác m�?của Nông trường Đồng Nơ và xuất thân t�?cha m�?cũng từng là những người trong ngành cao su.

Trên vách phòng khách, bên cạnh những bằng khen của Chính ph�?và của ngành cao su dành cho bà Xuân v�?những thành tích đã đạt được, một k�?niệm chương và giấy vinh danh gia đình 4 th�?h�?của ch�?Oanh t�?Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam trao tặng năm 2014 cũng được treo trang trọng. 

Tấm giấy vinh danh ghi đầy đ�?tên tuổi, năm sinh của 14 người từng làm trong ngành cao su của tập đoàn t�?ông c�?ngoại (sinh năm 1897), ông ngoại, bà ngoại, cha, m�? cha chồng, m�?chồng, dì ruột, cậu ruột, ch�?ruột...

Đó là chưa k�?những người trong dòng h�? bà con cũng làm cao su tiểu điền, hoặc gắn bó với ngành cao su của tập đoàn trong một giai đoạn ngắn. "Mỗi lần gi�?ông bà, riêng những người đã từng và hiện đang làm trong ngành cao su của tập đoàn ngồi đến 3 bàn không đ�?ch�?quot;, ch�?Oanh vui v�?nói.

"Tôi không lập gia đình. Nhưng tôi luôn cảm ơn cây cao su vì nh�?đó mà tôi có con Oanh, hai đứa cháu kêu là bà ngoại. Cao su cho tôi c�?một gia đình và một cuộc đời, s�?nghiệp mà đến bây gi�?tôi vẫn được nhận lương hưu hằng tháng", bà Xuân nói bằng giọng nghẹn ngào khi nhắc v�?s�?gắn bó với "nghiệp cao su".

Cảnh con cái ph�?cha m�?làm cao su. Những đứa tr�?lớn lên đã sẵn ngh�?và rất d�?theo “nghiệp cao su�?- Ảnh: THÁI LỘC

Nối truyền thống gia đình

Trong suốt chuyến đi tìm hiểu 125 năm cao su trên đất Việt, chúng tôi đã gặp g�?rất nhiều th�?h�?th�?2, th�?3, th�?4 trong gia đình theo "nghiệp cao su" khắp các vùng Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước...

Như trường hợp anh Trần Nguyễn Nhân thuộc Nông trường Bình Minh, Công ty cao su Bình Long, đang sống cùng m�?tại ấp 2, xã Minh Đức, Hớn Quảng, Bình Phước cũng là th�?h�?th�?4 trong gia đình theo ngành cao su. "Bà c�?ngoại, ông ngoại, bà ngoại và m�?mình đều từng là người của tập đoàn, đến ch�?em mình lại tiếp nối truyền thống", anh Nhân cười k�?

Bà Nguyễn Th�?Tươi, m�?anh Nhân, tiếp lời t�?năm 1947, bà c�?ngoại đã đưa bà ngoại của anh Nhân lúc đó vừa 17 tuổi v�?làm "công tra" cho ch�?Pháp �?đất Hớn Quản này. Bà Tươi sinh năm 1959, mới hơn 10 tuổi đã biết xách thùng, cầm dao đi cạo m�?

"Đến năm 1972, gia đình phải di tản chiến tranh lên tận Campuchia, sau đó v�?lại Lộc Ninh, Bình Phước, rồi cạo m�?tiếp �?đó. Hồi đó tui cạo m�?rành lắm rồi. Nhưng năm 1976, tui và hai đứa em khi v�?lại Hớn Quản này làm cho Cao su Bình Long cũng phải đi học cạo lại theo đúng chuẩn mới được", bà Tươi cười k�?

Bản thân bà Tươi t�?thời cạo m�?cao su cho ch�?Tây cũng đã tham gia cách mạng, đi rải truyền đơn trong các vườn cao su. V�?sau, bà được Nhà nước tặng Huân chương Kháng chiến hạng I cho những chiến công giai đoạn này. 

"Ngh�?t�?đời m�? đời bà truyền lại, lúc tui ngh�?công ty cao su cũng day dứt lắm. May mà hai đứa con lớn lên, công ty có chính sách ưu tiên cho những người từng làm trong ngành nên tụi nó đã được nhận", bà Tươi k�?

Đã 63 tuổi, nhưng hiện bà Tươi vẫn đ�?sức đ�?đi cạo 8 sào hơn 300 cây cao su sau vườn nhà. "Cao su có giá cao, người ta mướn tui cũng còn đ�?sức đi cạo thuê như thường. M�?của tui lúc xưa hơn 70 tuổi còn đi cạo cao su được mà", bà Tươi nói v�?t�?hào.

Nối lại truyền thống gia đình, anh Nhân cũng đã được Tập đoàn Cao su Việt Nam vinh danh vì gia đình có 4 th�?h�?làm cao su vào năm 2014. T�?công nhân khai thác m�? gần đây anh đã chuyển sang làm bảo v�?cho nông trường.

"Lo cho con cháu bây tiếp nối th�?h�?làm cao su th�?5 cho gia đình rồi bây muốn làm gì làm", bà Tươi cười trìu mến với con trai.

S�?người lao động trong ngành cao su dưới thời Pháp lúc đông nhất từng ước tính lên đến khoảng 40.000 công nhân, trong đó s�?công nhân "công tra" xấp x�?ngang với s�?công nhân t�?do. Thống kê 10.567 s�?"công tra" vào năm 1936 cho thấy có 3/4 là đàn ông và 1/4 là ph�?n�? 90% là người t�?Bắc K�?và 10% là người Trung K�?được tuyển di cư vào Nam.

Sau khi tiếp quản, m�?rộng đến giai đoạn 1995 đến 2000, công nhân thuộc Tổng công ty Cao su Việt Nam lúc bấy gi�?đã xấp x�?80.000 người, gần bằng công nhân thuộc Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam hiện nay.

************

Trước khi đến Viện Nghiên cứu cao su Việt Nam, chúng tôi dừng lại đ�?tìm một địa điểm đã nổi tiếng t�?đầu trong lịch s�?cao su Việt Nam: Vườn thực nghiệm Ông Yệm, nơi nhận 1.000 cây cao su được ươm lên t�?Thảo cầm viên vào năm 1897.

>> K�?tới: Vành nôi của ngành cao su Việt

Sơn Lâm - Thái Lộc
Theo Báo Tuoire.vn